*Vietnamese version below:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
After hundred years of evolution, human beings have achieved this modern civilization, surpassing many other animals. Why there is such a huge gap between us and the others. Why humans but not another kind of animal?
To answer these interesting questions about human history, we could walk through the rationalized explanation offered by the book: Sapiens - A Brief History of Humankind written by historian Yuval Noah Harari.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Homo Sapiens
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Homo Sapiens (as known as Humans) is a species to which all modern human beings belong. This name originally comes from Latin words, in which "Homo" means 'human' or 'man' and "Sapien" means 'wise' or 'sensible'.
Have any of us been wondering whether there has been only Homo Sapiens ever existing and living in this earth so far throughout the past, or there was an presence of other relative brothers or sisters which belongs to Homo species.
In fact, about 2 millions years ago, while humans was leaving our origin Eastern Africa to migrate and settle down in several places such as Northearn Africa, Europe and Asia, each group has evolved in different directions, mostly due to living environment required distinct characteristics.
Humans living in Europe and Western Asia has evolved into Homo Neanderthalensis, the species that was much more big and muscular than Homo Sapiens and able to adapt in cold weather during Ice Age in Western Asia. A further regions to the East of Asia is the habitat for Homo Erectus species for more than 2 million years. At the same time, Homo Sapiens co-existed with this 2 species in Middle East and across Eurasia continent.
But in the past ten thousand years, why we human as Homo Sapiens is the only single species that has been surviving but not any other fellows?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Why Homo Sapiens - Evolution of Cognition
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
For the above question, the shortest simplification would be that humans has been successful at cognitive evolution in terms of: language, writing, religion, etc, hence it relatively created advantages compared to other homo species.
In nature, zoologists observed that a group of Chimpanzee typically comprises of 20 - 50 members, or sometimes 100 in rare cases. The reason behind this is when the number of Chimpanzee increases, it would lead to the disorder in deciding who is the leader or who will go out to find food. Homo Sapiens was once the same as them.
However, along with the flexibility in language, Homo Sapiens acquired the most dominant factor that other human species don't have, which is the social collaboration. Owning to the cooperation of the community, it helped us to form the foundation of civilization of thousands, millions people, together living in the cities. As the population of Homo Sapiens gradually spiked, they outnumbered and eliminated other species by the vast quantity.
This political structure has been established since humans started to share from the same beliefs, religious legends, to the national territory or liberal rights, which all of the given ideas was initially presented based on our imagination.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Revolution of agriculture (Neolithic Revolution)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Agricultural revolution could be among the intriguing topics in this book because the concept by the author is conflicted with our common sense. Harari said this is the greatest deception of history when we are told that human can settle down, enjoy the farmer life and get rid of the hunter-gatherer society in the name of the revolution in agriculture.
It is not inaccurate to argue that our modern society is the result of the development in agriculture. But after a deep analysis, we might realize that human had to face obstacles and trade-off their happiness in countless way when they chose to go on the revolutionary path.
Regarding the wheat, due to the vulnerability to external impact, it turns out it didn't bring the food security for humans. Farmers could only grow several crops such as wheat, potato, barley, etc, and natural disasters like drought or an outbreak of grasshopper would cause a severe lossto farmers, leading to the potential famine of thousands of people.
Together with the supply risks, the lack of diversity in food nutrients should be considered in the farming community. The diet in which contained mainly cereal, starch without neccessary vitamins would induce malnutritions in children and many other illnesses.
Grain storage rised, population also grew since giving up nomadic lifestyle helped women to have more babies. They started to run out of food as a result of increasing feeding mouth, so farmers had to work harder to yield more than usual. Compared to hunter-gatherers, although the wandering life is much more challenging and dangerous when it comes to wild animals, it seems to be more comfortable and less stressful because humans could go anywhere to find many types of food and there was no need to think about the booming population in the Old Stone Age. However, our ancestors didn't anticipate about the threat of child malnutrition, the eyes of enemies toward our full stock or even the outbreak of an infectious diseases - humans had fallen into the agriculture trap.
After all, the agriculture machine couldn't stop. The expansion of population cannot be reduced unless someone volunteered to sacrifice for other people to return to the past. That is the entire process of the development trap, falling down the rabbit hole.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. The facts about money
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Agricultural revolution had led to the apprearance of many towns and cities, which facilitated the specialization of different sectors. Climate and soil conditions varies from place to place, therefore local people would take advantage of the region to produce goods with the best quality.
Humans could not only eat either beef or potato forever, and ones who specialized in certain product needs to exchange their output commodity to acquire their desired neccessaries. In order to trade, currency was created as an medium and tool between unknown people.
Basically, the currency is originated from our imagination. It lays its foundation on people's faith in the value of the currency by the context of the economics, society or politics. We believe in the paper of money because our neighbors trust in it; because the President trust in it and all of commidities and taxes was processed by it. The US dollar is the most prevalent currency in world also because we have to strong faith in its value and the confidence that it won't collapse.
Ultimately, the currency made us think about one thing. Money formed many relationship and connections in trading and business, but in front of the stranger, do we believe in that person him/herself, or we only care about the paper money they're holding on with full of the indifference.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. Revolution in Science and Techonology
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Scientific revolution has been guided by innumerable genius inventions of telented people within the last 5 centuries. So why did humans have such a substantial number of breakthrough innovations in modern history than in the past thousands of years.
Modern science and traditional knowledge has a pivotal incompatibility. That is the enlightenment of ignorance. Through acknowledging that myself know merely few things or even nothing, humans was encouraged by curiosity and novelty to explore new worlds and farther horizons and replace the prior school of thinking.
The classical ideological systems for instance Buddhism, Christianity or Islam usually asserts that everything crucial questions related to humans was already answered by the Supreme being: from what is the origin of human beings to whether life and death could be altered or extended or not.
Reversely, modern science publicly accepts the "knowing nothing", and then starts to work on it step by step, realizing the flaws in the rationality of former philosophy, and developing new theories grounded by mathematical basis and empirical observation. This course of actions is completely not depending on the belief of supernatural forces but rather on the curiosity and the internal intelligence of humans in search of ourselves.
I like the way the author analyzes in detail each corner in history, and explains elaborately the consequences and corollaries of many historical milestones, especially clarifying why "A" leads to "B" but not "C".
However, the author didn't mention the reason of why humans, particularly Homo Sapiens, has evolved with such an unlimited imaginary ability. Harari said this is the element that helps humans' brains surpass other species in terms of the invention of comprehensible language and mass collaboration (e.g.), but what truly made humans evolve in this way but not in another way?
This might be a promising theme for the upcoming books, articles as well as reseaches regarding the field of biology, history and anthropology in the future.
___________________________________________________________________________________________
Qua hàng trăm triệu năm tiến hóa, con người mới có được như hiện nay với nền văn minh vượt xa các loài động vật khác. Vậy vì sao lại lại có sự khác biệt đáng kể đến như vậy? Vì sao lại là con người chứ không phải loài động vật nào khác? Do đó, để trả lời các câu hỏi này và nhiều câu hỏi thú vị khác về lịch sử loài người, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu và giải thích những khúc mắc đó trong bài viết này thông qua cuốn sách Sapiens: A Brief History of Humankind của tác giả Yuval Noah Harari.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Khái quát về Homo Sapiens
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Người tinh khôn (danh pháp hai phần: Homo Sapiens) là loài người hiện nay trên Trái Đất. Tên có nguồn gốc từ tiếng Latinh là "Homo" (nghĩa là người) và Sapien (nghĩa là tinh khôn, thông minh)
Vậy có ai đã từng đặt câu hỏi liệu trên Trái Đất này, từ xưa đến nay chỉ tồn tại một loài người Homo Sapiens duy nhất, hay đã từng có sự hiện diện của nhiều các anh chị của chúng ta thuộc chi Homo?
Thực ra, khoảng 2 triệu năm trước, trong quá trình loài người rời quê hương cội nguồn Đông Phi để bắt đầu di cư và định cư tại các khu vực Bắc Phi, Châu Âu và Châu Á, các quần thể người ấy đã tiến hóa theo mỗi hướng khác nhau, chủ yếu là do môi trường sống yêu cầu những đặc tính khác biệt.
Con người ở Châu Âu và Tây Á đã tiến hóa thành Homo Neanderthalensis, những người đô con, lực lưỡng hơn Homo Sapiens chúng ta và đã có thể thích nghi với khí hậu lạnh vào thời kì băng hà ở Tây Á. Các khu vực xa hơn về phía Đông của Châu Á là nơi tập trung đông đảo những Homo Erectus, tồn tại và sinh sống ở đó gần 2 triệu năm.
Thế nhưng tại sao trong 10.000 năm trở lại đây, con người chúng ta - Homo Sapiens lại là loài người duy nhất tồn tại chứ không phải ai khác?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Cách mạng nhận thức (Why Homo Sapiens)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Đối với câu hỏi trên, câu trả lời ngắn gọn nhất đó là con người chúng ta đã là loài thành công nhất trong cách mạng nhận thức, về nhiều mặt như ngôn ngữ, chữ viết, tôn giáo, tính cộng động,... từ đó tạo nên lợi thế đáng kể so với các loài người khác.
Trong tự nhiên, các nhà động vật học quan sát được rằng một bầy tinh tinh điển hình bao gồm từ 20 - 50 con, hay 100 con chỉ trong trường hợp hiếm. Lý do là vì khi số lượng tinh tinh trong bầy tăng, nó sẽ dẫn đến tình trạng bất ổn trật tự trong những việc như quyết định ai là người lãnh đạo hay ai sẽ kiếm ăn ở đâu. Loài người chúng ta cũng đã giống vậy.
Cùng với ưu thế về ngôn ngữ linh hoạt, loài người chúng ta sở hữu được thứ quan trọng nhất mà không mà vượn người nào khác có, đó khả năng cộng tác xã hội. Chính nhờ vào sự hợp tác của số đông mà nó đã làm cho hình thành nên nền văn minh hàng chục ngàn, hàng triệu người cùng chung sống trong các thành phố và nông thôn, để rồi từ đó loài người chúng ta có thể xóa sổ các loài anh em khác với sức mạnh vượt trội về số lượng.
Trật tự chính trị đó đã được thiết lập từ việc loài người chúng ta bắt đầu có chung một niềm tin, có cùng một đức tinh về thần linh, huyền thoại tôn giáo, đến chủ quyền quốc gia hay quyền tự do, tất cả đều do trí tưởng tượng của chúng ta nghĩ ra.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Cách mạng nông nghiệp
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cách mạng nông nghiệp có thể nói là một trong những chủ đề gây tranh cãi nhất trong cuốn sách này, do ý tưởng mà cuốn sách này nêu ra rất khác so với kiến thức thường thức của chúng ta. Tác giả Harari nói rằng cách mạng nông nghiệp là một trong những lừa dối lớn nhất lịch sử, mà một số trong chúng ta đang dạy cho thế hệ sau rằng đây là cuộc cách mạng giúp con người rút khỏi cuộc sống phiêu bạt săn bắn hái lượm để an cư lạc nghiệp và hưởng thụ cuộc sống người nông dân.
Điều đó không sai nếu ta thế giới hiện đại ngày nay hệ quả của cách mạng nông nghiệp và công nghiệp. Tuy nhiên, nó cũng là không đúng vì khi đi phân tích sâu hơn, ta sẽ nhận ra rằng con người đã phải gặp khó khăn như thế nào và đánh đổi ra sao khi họ chọn con đường cách mạng nông nghiệp.
Nói về lúa mì, quả thực nó đã không đem lại sự an ninh lương thực so với người đi săn bắt hái lượm, do nó rất dễ bị ảnh hưởng từ các yếu tố ngoại lực. Người nông dân chỉ có thể dựa vào một vài giống cây như lúa mì, khoai tây, và nếu như thời tiết nắng gắt hạn hán, hay gặp mùa châu chấu đến thì những cánh đồng lương thực đó sẽ bị mất mùa trầm trọng, dẫn đến hàng ngàn người chết đói.
Cùng với nguy cơ về an toàn là sự thiếu đa dạng về dinh dưỡng trong một tập thể làm nông. Chế độ ăn uống chủ yếu là ngũ cốc, tinh bột và thiếu vitamin khoáng chất sẽ làm cho trẻ bị suy dinh dưỡng và gây nên nhiều bệnh tật.
Nói rằng con người đã bị rơi vào bẫy của nông nghiệp cũng không sai. Kho lương thực tăng, dân số cũng dần tăng theo bởi vì từ bỏ lối sống du mục khiến phụ nữ có thể sinh con nhiều hơn trước. Nhiều miệng ăn làm cạn kho thóc, rồi sau đó người nông dân tiếp tục vào guồng quay làm việc chăm chỉ để có nhiều mùa bội thu. Nhưng tổ tiên của chúng ta đã không lường trước được những mối nguy cơ trẻ em bị còi xương, hay kho lương thực đầy ụ của họ bị hàng xóm dòm ngó, hay những ổ dịch bệnh truyền nhiễm từ cộng đồng.
Dù vậy sau tất cả, guồng máy nông nghiệp ấy không thể dừng lại. Phần gia tăng dân số khi trước không thể nào giảm đi được trừ khi ai đó tình nguyện hy sinh để cho những người khác trở về thời kì vàng son săn bắn hái lượm. Và đó là quá trình diễn ra của cái bẫy sự tăng trưởng.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. Sự thật về tiền
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cách mạng nông nghiệp đã kéo theo sự hình thành ngày càng nhiều thị trấn và thành phố, điều đó đã thúc đẩy sự chuyên môn hóa của các nhóm ngành nghề. Khí hậu và thổ nhưỡng ở mỗi nơi là khác nhau, do đó người dân sẽ tận dụng lợi thế ở từng địa phương đó để sản xuất ra những món đồ có chất lượng tốt một cách hiệu quả nhất.
Điều này đã phát sinh ra nhu cầu trao đổi hàng hóa, từ đó chúng ta phát triển tiền tệ để nó trở thành công cụ trung gian trao đổi vật chất giữa những người xa lạ.
Tiền tệ vốn dĩ chỉ là thứ nằm trong trí tưởng tượng của con người chúng ta bày vẽ ra. Nhưng suy cho cùng, nó được sinh ra bởi niềm tin của các mối quan hệ phức tạp từ xã hội đến chính trị và kinh tế. Tôi tin vào đồng tiền bởi vì người hàng xóm tôi tin vào nó, nhà vua tin vào nó và tất cả hàng hóa hay thu thuế cũng được thực hiện bằng chúng. Đồng Dollar của Mỹ thông dụng nhất trên thế giới cũng bởi vì mọi người đều có niềm tin mãnh liệt về giá trị của nó.
Và tiền tệ đã làm cho chúng ta suy ngẫm về một điều. Tiền tệ tạo nên các mối liên hệ chặt chẽ và chặng chịt trong buôn bán và giao thương. Nhưng đối với một người lạ mặt, liệu chúng ta có tin vào bản thân người đó, hay ta chỉ quan tâm và chỉ tin vào những tờ tiền mà họ cầm với sự vô cảm?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. Cách mạng khoa học kỹ thuật
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cách mạng khoa học kỹ thuật đã được dẫn dắt bởi vô số những phát minh thiên tài của các bộ óc tài ba trong vòng 5 thế kỉ trở lại đây. Vậy lý do gì mà con người có thể có những ý tưởng đột phá chỉ trong 500 năm lịch sử hiện đại chứ không phải trước đó
Khoa học hiện đại và tri thức truyền thống có một điểm khác nhau quan trọng. Đó chính là việc thừa nhận sự ngu dốt. Từ việc thừa nhận bản thân không biết, chúng ta đã được kích thích bởi trí tò mò và sự ham mê khám phá những chân trời mới thay cho tri thức cũ.
Hệ thống tư tưởng tri thức truyền thống như Phật Giáo, Công Giáo hay Hồi Giáo đều khẳng định mọi thứ quan trọng về loài người đã được các đấng Tối Cao đưa ra câu trả lời, ví dụ như loài người xuất xứ từ đâu, hay việc sinh tử có thể thay đổi được hay không.
Ngược lại, khoa học hiện đại công khai sự "không biết gì", để rồi mới bắt đầu đi mày mò, tìm tòi ra những kiến thức mới, nhận ra lỗ hổng trong tri thức truyền thống và rồi phát triển nên lý thuyết mới dựa trên nền tảng toán học và quan sát mà không dựa vào sự trợ giúp của niềm tin về thế giới siêu nhiên.
Điểm mình thích nhất về cuốn sách này đó là tác giả đã đi cặn kẽ vào từng ngóc ngách của lịch sử, giải thích kỹ lưỡng hệ quả và tác động của nhiều cột mốc lịch sử quan trọng, thậm chí cả lý do vì sao A lại dẫn đến B mà không phải là C.
Tuy nhiên, một vài điểm mình chưa thấy tâm phục khẩu phục là về lý do xa hơn của việc tại sao con người lạh hoạt và khả năng tưởng tượng không giới hạn. Tác giả có nhắc đến đây là do yếu tối có thể có một bộ óc phát triển vượt các loài vượn người khác để có ngôn ngữ nói lin tiến hóa nhưng điều gì khiến cho con người tiến hóa theo cách này chứ không phải cách khác.
Đây có lẽ là một trong những đề tài đầy hứa hẹn cho những cuốn sách sau này cũng như những nghiên cứu về sinh học hay lịch sử trong tương lai.
Reference:
https://en.wikipedia.org/wiki/Human
Book: Sapiens - A Brief History of Humankind
Author: Yuval Noah Harari.
Comments
Post a Comment